Alþjóðleg vernd fyrir maka flóttamanns

Útlendingastofnun er heimilt að synja umsókn um dvalarleyfi fyrir maka ef rökstuddur er grunur um að til hjúskapar eða sambúðar hafi verið stofnað í öðrum tilgangi en til samvistar, til dæmis til að afla dvalarleyfis. Er slíkt nefnt málamyndahjúskapur eða -sambúð.

Liggi fyrir rökstuddur grunur um málamyndahjúskap eða -sambúð þarf umsækjandi að sýna fram á með óyggjandi hætti að sá grunur sé ekki á rökum reistur. Málamyndahjúskapur eða -sambúð veitir ekki rétt til dvalarleyfis og er refsiverð. Í því skyni að rannsaka hvort hjúskapur eða sambúð sé hugsanlega til málamynda getur Útlendingastofnun lagt fyrir umsækjanda og maka að koma í viðtal hjá stofnuninni. Synjun um dvalarleyfi á grundvelli málamyndahjúskapar eða -sambúðar er matskennd ákvörðun og gætir Útlendingastofnun sérstaklega að því að fullnægjandi rannsókn fari fram á málsatvikum og að allar nauðsynlegar upplýsingar liggi fyrir áður en ákvörðun er tekin í málinu.

Ástæða þess að hjúskapur eða sambúð til málamynda getur ekki verið grundvöllur dvalarleyfis er meðal annars að vernda þá sem hætt er við þrýstingi eða misnotkun af einhverju tagi.

Brjóti stofnun hjúskapar gegn ákvæðum íslenskra laga og allsherjarreglu leiðir það til synjunar dvalarleyfis. Þetta á til dæmis við um hjónavígslu ef hjón eða annað hjóna voru börn við giftingu, eða þegar annað eða hvorugt hjóna var viðstatt at­höfnina (svokallaðar fulltrúagiftingar). Hið sama gildir um hjónavígslu ef vígslumaður hafði ekki réttindi til athafnarinnar í því landi þar sem vígslan fór fram sem og þegar stofnað er til fjölkvænis eða fjölveris.

Með broti á allsherjarreglu eða meginreglum laga, í alþjóðlegum einkaréttarlegum skilningi, er átt við gerning sem stofnað er til í einu landi en talinn er stríða svo gegn réttarreglum annars lands þar sem beita á honum að rétt þykir að virða hann að vettugi. 

Ákvæðinu er meðal annars ætlað að koma í veg fyrir svokölluð nauðungarhjónabönd.